De Homeopathie van het Kwaad The Coming Man Revisited door Bilwet "Der Uebermensch erscheint dort, wo der Mensch keinen Sinn mehr hat. Er ist der Mensch, der es aushaelt, in einer Welt ohne Sinn zu leben. Das Zerbrechen der alten Wert- und Rangordnung zerbricht ihn nicht. Er gibt sich selbst seinen Rang und Wert. Alles ist wieder im Flusse." F.G. Juenger Het onheil komt niet van buiten. Er bestaat geen verleidelijke buitenwereld waar een kwade genius met propaganda de in principe blanke (en witte) ziel besmet. Het is niet de schuld van de maatschappij. Evenmin komt het nog van binnen uit een poel van banale driften en verdrongen verlangens, die wrekend terugkeren. Tegenwoordig huist het tussen de dubbele beglazing van ik en wereld. Aan gene zijde van het Es en zijn omgeving ontstaan thans onvoorzien thermopene ruimten, 'de sfeer van het tussenmenselijke', waarin het kwaad tot bloei komt. De 'black lodges' waar de BOB in ons naar buiten breekt en gelijkgezinden aantreft. Het Kwaad is geen absolute waarde meer, maar een zwevende, onbestemde zone die zich telkens transformeert. Je kunt je er niet aan overgeven of voor inzetten, verplichtend engagement is hier vreemd aan. Lombroso was een heroische gestalte uit het tijdperk van de determinerende wetenschappen, toen er nog maatstaven waren voor Goed en Kwaad, en die twee nog aan elkaar gerelateerd konden worden. Nu schijnt er vooral een etnische onschuld door in de afbeeldingen van de baardaap, de haakneus, de pokdalige loenzer, de gebochelde heks, de kwijlende geilaard, de Napolitaanse starter en het Kaukaakse type. Met de genetica is iets dergelijks aan de hand. Je hebt nu een moeilijke jeugd, zoals je vroeger een slecht uiterlijk had. Ooit had de oorzaak nog een gevolg en waren beiden stabiel, maar in deze tijden weet men niet meer waar men het zoeken moet. Een keten van missing links: "Je zou het nooit van hem gedacht hebben, ook achteraf niet." Stadia op de levensweg: wie voor z'n dertigste niet fout is geweest, heeft geen geweten, wie daarna het goede niet onderkent, heeft geen gezond verstand. Het cultuurpessimistische model leert dat het goede vanzelf uitloopt op het slechte, in alle goede voornemens is de ellendige afloop al te traceren, alle autonome initiatieven eindigen in de commercie. Het Goede schiet wortel in het Kwade en bloeit daarin op en keert keert onherroepelijk weder tot het Kwaad, ashes to ashes, dust to dust. Alleen nietsdoen biedt dan nog perspectief. Omgekeerd hoeft een kwade inzet geen belemmering te zijn voor een goede afloop. Het adagium van de VN: pas als ze hun land helemaal kapot hebben geschoten, komen wij te hulp. Internet was een decentrale commandostructuur uit de Derde Wereldoorlog, maar leidt thans onverhoopt tot de werelddemocratie in een onafhankelijke datasfeer. Men groeit tegenwoordig van kwaad naar goed, maar wie nog volgens het statische model werkt uit de 'Golden Age' van de Koude Oorlog, dat carriere en een voortschrijdende conformering als persoonlijke ontwikkeling zag, eindigt onvermijdelijk onder de melancholieke aanhangers van Buchanan, Funar, Bolkestein, Zjoeganov. Tegelijk blijft het ieder moment mogelijk dat de polen omkeren: de kinderpornografen van Internet blijken sterker dan de goedaardige bedoelingen van de weerbare Netwatchers. Porno voor kinderen is de sleutel om het Net op slot te doen, al is niet duidelijk of het kwaad nu in de puriteinse mentaliteit van de regelgevers van het Web of de software van hitsige sex search engines zit. Zodra je het model van kwaad tot erger loslaat en vervangt door het fantasmatische model van kwaad tot goed of de realistischer optie van 'slecht ofzo', of eventueel van kwaad tot neutraal, verliest het leven zijn eenduidelijke overzichtelijkheid. Het heeft niet langer zin om het Kwaad te definieren of te lokaliseren: het begrijpen ervan is voor een leek niet meer te doen, nu de lijst van boosdoeners en verderfelijke oorzaken zo lang en vaag is geworden dat zelfs het negatieve denken er geen vat meer op krijgt. Ga maar eens op bezinningsweekend stoeien met de vraag of het kapitalisme nu het probleem of de oplossing is. Daar komt niemand uit. Niemand komt zelfs meer op het idee om dit soort megavraagstukken aan de computer voor te leggen. Nu de oorzaken er niet meer toe doen, richt men zich op het design van de gulden middenweg. "Waarom bestaan er uberhaupt nog vliegtuigen als we allang Internet hebben?" Een avondje uitrazen voorkomt dat je op de langere termijn flipt. Kwaad doen om erger te voorkomen: de gestadige neergang kan worden gekeerd door een chirurgische ingreep, op politiek niveau (Golfoorlog), op sociaal niveau (het bedrijfsuitje, een intensieve, informele conferentie over nieuwe media) en in de sport, maar ook op de schaal van de individuele psychologie: de persoonlijke stroomversnelling, afgewisseld met langdurige perioden van low intensity life style (Leuke Tijden, Matte Tijden). De uitkomst van de Wereldrevolutie en de Lange Mars is bekend: de eerste verandert niets en de tweede verzandt. Wat er overblijft is het spasmodische initiatief om de boel alsnog te redden. Zie uw T-shirt: 'No Time To Waste.' Waar engagement en no-nonsense per dag in beide richtingen in elkaar kunnen overgaan, heeft de ethiek het nakijken. Polariseren of verzoenen? Graag, goed idee. De midlife krisis loopt nergens meer op uit nu men vroeg oud en eeuwig jong is. De bekeerde vijftiger die overloopt van het kamp van de problemen naar dat van de oplossingen, de cathechismus als ongelezen bestseller, de uitblijvende fantasieen na het lezen van De Sade, de ex-dissident die de communisten ziet als de grote demokraten, de zelfmoordhandleiding voor levensgenieters, de liberaal die waarschuwt voor de gevolgen van wereldwijde deregulering, de 95jarige die "geheel onverwachts" overleed, de Amerikaanse eo-nazi die aan Duitsland wordt uitgeleverd, de politie die steelt, de vrouwenmishandeling onder lesbische paren: "Das alles gibt es und vieles mehr." De Umwertung aller Werte heeft ingezet en er is geen houden meer aan. Nietzsche heeft het nakijken en alles wat deze goede man in zijn bekommernis en opwinding schreef, maakt geen enkele indruk meer. Wanneer de massa en zijn elite tezamen jenseits von Gut und Boese gaan, wordt de hele moraaltheologie een mix van particuliere opvattingen. Iedereen denkt er het zijne van. "Ik zeg maar zo, ik zeg maar niks." Zodra het Kwaad een voorbijgaande hobby wordt, een groeiproces waar je doorheen moet, een ervaring waar je tegenaan liep, een goed idee dat anders uitpakte, een tevergeefse gooi naar de wereldgeschiedenis, helpen ook de bekering en de bezinning niet meer. Het haspelen met teksten en broeden op de eigen levenservaring is een bezigheid en geen studie, laat staan kritiek. Het onderscheid tussen de duidende clerus en het perfiede volk dat maar doet, is zoek. De sinistere 'hate speech' staat haaks op de academische (in)differentie-industrie die alle conflicten op de themamarkt gooit. De dichtende delinquent is een goede biechteling die op erkenning kan rekenen van de oordelende stand, zonder inzicht te hoeven bieden. Het handelen en spreken zijn als nooit te voren uiteengevallen en we zijn nu aangekomen in de fase van de falende rechters en onmachtige politici die net als iedereen ten prooi zijn gevallen aan de heersende ambivalentie, of beter nog, de multivalentie. Het oude spook van het Kwaad bestaat nog wel in de vorm van bloeiende Bevrijdingsfestivals, het nieuwe bezoekerscentrum van het Anne Frankhuis en de Amerikaanse Holocaust-musea. Deze bezweringsrite vindt geen houvast meer in de dagelijkse dingen. Het leeft voort in zijn antithese. De Italiaanse neo-fascisten profileren zich als principiele anti-fascisten. Over het historisch fascisme valt niets meer te zeggen, wel over de domme presentatie toendertijd en de falende logistiek die de verkeersstromen van de geschiedenistoeristen niet meer aankan. "Nooit meer in Auschwitz" is de conclusie die men na Bosni‰ kan trekken. "We zijn het dus eens?" Het rundvee krijgt rundvlees opgedist, Japanse autofabrieken zijn in Amerikaanse handen, walkmans worden uitgedeeld als geluidsdempers, het binnenloodsen van informatie dat de kennisvergaring verdringt, het pragmatisme dat zich tegen zichzelf keert. Het ongerijmde is het redelijke geworden. Waar men nog naar op zoek is ter orientatie en vertroosting, zijn de laatsten der negationisten, die Auschwitz ontkennen, Stalin aanbidden, het Molotov- Ribbentrop pakt blijven verdedigen en Hiroshima goedkeuren. Dit zijn niet de 'ewig Gestrigen', maar zondebokken die als gespreksaanjagers angsten kanaliseren. Het zijn autonoom funktionerende Sputniks waarnaar de meningvormende organisaties zich richten. Iedere stoorfaktor kan in dit rollenpatroon terechtkomen. Het Actuele Kwaad van de gespreksprogramma's - de massamoord, de burgeroorlog, de blinde terreur, de aardbeving, de epidemie, de vliegramp, etcetera - is mediaal evenzeer geneutraliseerd als het oude kwaad. Niemand die er nog iets achterzoekt. Men legt zich bij voorbaat neer bij het idee dat er veel meer achtersteekt. Hier ligt de taak voor de geestesgestoorden onder ons, die zich aansluiten bij de meest waanzinnige sektes, die er nog een coherent verhaal van weten te maken. "Gaia heeft de stuipen, daar doe je niks aan." De geendimensionale data van tv en media kunnen de stuiterende dialectiek van de human story niet aan en zijn te zacht voor de complexiteitsverslaafden. In het uitdijende centrum van grote gebeurtenissen en vage modus operandi wordt een terrein geopend van een nieuw soort politieke interventies, waarbij de objecten (slachtoffers) duidelijk zijn, vermoedelijke daders aan te wijzen zijn, maar het motief in nevels gehuld blijft. Een plan wordt nooit genoemd en kan ook niet gereconstrueerd worden en zweeft. De ellende had allang opgelost moeten worden door het koelbloedig optreden van de SZG, de Soldaten Zonder Grenzen. Het is tot nu toe altijd meer van hetzelfde en we wachten nog steeds op de kwalitatieve sprong waarin een ramp zijn regionale beperktheid radicaal overschrijdt. Tjernobyl gaf een voorproefje van wat mogelijk zou moeten zijn om de menschheid wakker te schudden. Tjernobyl vestigde het verlangen naar wat mogelijk had kunnen zijn. Het idee dat de ander tijdelijk of voorgoed in de shit zit, inspireert niet langer. Het blijft onbevredigend dat het kwaad telkens wordt gereduceerd tot iets lokaals, tijdelijks en van voorbijgaande aard. Zo wordt het nooit wat met het Kwaad, terwijl de wereld er toch zo slecht voorstaat. Het Ware Kwaad is daarom niet lokaliseerbaar.