Auteur: Femke Sleegers

Internet stimuleert een nieuwe vorm van creativiteit. Creatievelingen, en vooral jonge creatievelingen, borduren voort op elkaars werk. Wat kan het web voor de filmmaker-in-spe betekenen? Een praktische verkenning.

Een jongeman speelt een deuntje op zijn gitaar en plaatst dat op internet met de titel ‘My life’. Een maand later staat er naast ‘My Life’ een nummer dat ‘My life changed’ heet. De gitaarsolo is nu vergezeld door een vioolpartij van een muzikante uit North Carolina. Later schreef een Fransman er tekst bij (Ma Vie) en maakten Japanners er een clip bij (My life changed completely). Weer later ging een virtuele band op het nummer door (Our lives change). De verbastering van My Life speelde zich alweer een paar jaar terug af, maar het wordt nog steeds genoemd als voorbeeld van hoe internet zich ontwikkelt. Het web verandert van een plek om informatie te halen, naar een platform waarop mensen hun nieuws, kennis en creativiteit onderling delen en op elkaars werk voortborduren. Meestal zonder dat er een vergoeding tegenover staat.

Geld verdienen met film; wat koop je voor waardering…
Gratis alles met iedereen delen klinkt mooi, maar wat als creativiteit (zoals film maken) je beroep is? Dan wil je er liefst je brood mee verdienen, en bovendien wil je voorkomen dat iemand met jouw werk aan de haal gaat. Om met het geld te beginnen: de videosites Lulu.tv en Revver.com en later ook Youtube.com delen hun reclame-inkomsten met de makers. Hoe meer je film bekeken wordt, hoe groter je winst. Zo werden twee Amerikaanse performancekunstenaars binnen een paar weken meer dan 35.000 dollar rijker dankzij het filmpje Extreme Diet Coke and Mint Experiments, een choreografie van fonteinen uit colaflessen. Als genoeg mensen jouw creativiteit – of inventiviteit – appreciëren, kan je op internet wat kopen voor waardering.

Bescherm of verspreid je werk met een CC
De tweede aarzeling van filmmakers om hun film op internet te zetten is het auteursrecht. Creative Commons is de tussenweg tussen je film afschermen of vogelvrij verklaren. Creative Commons is een alternatief voor het c-tje van copyrights reserved en het versimpelt het auteursrecht op internet. Alle films die je op Revver.com uploadt, krijgen bijvoorbeeld automatisch een Creative Commons-licentie mee. De CC-licentie op Revver geeft iedereen het recht om een video te verspreiden via email of websites, maar alleen met naamsvermelding van de maker. Bewerken van een Revver-clip is niet toegestaan. En commercieel gebruik ook niet. Het voordeel van Creative Commons boven het copyrightsysteem is dat de maker zelf kan aangeven in hoeverre anderen vrij zijn om zijn werk te verspreiden of te bewerken. En onder welke voorwaarden. Zo kan iemand bepalen: je mag mijn gitaardeuntje wel gebruiken en bewerken, maar niet als je er winst mee wilt maken. En je moet ‘m wel onder eenzelfde Creative Commonslicentie aanbieden. Deze share alike-licentie stond aan de basis voor My Life en opvolgers.

Waar haal je gratis footage op het web?
Creative Commons is vooral bekend voor muziek, fotografie en software, maar ook het aanbod van video‘s onder een CC-licentie groeit. Zo staan er tweeduizend filmpjes uit begin vorige eeuw op Archives.org onder een public domain-licentie. Het gaat bijvoorbeeld om beelden van de San Fransisco-aardbeving uit 1906, om een voorlichtingsfilmpje over family values uit 1948, maar ook om vakantiefilmpjes van vroeger. Dankzij de publiek domein-licentie kan iedereen de beelden (in vrij hoge resolutie) gratis downloaden en ongelimiteerd gebruiken en bewerken in een eigen film of video.
In Nederland heeft het Instituut voor Beeld en Geluid aangekondigd om oud beeldmateriaal te digitaliseren. Een klein deel van die collectie komt straks online te staan onder een publiek domeinlicentie van Creative Commons.

Voorbeelden van filmontwikkelingen op internet

Machinima
Internet is meer dan een upload- en downloadpodium. Zo kunnen beginnende makers experimenteren met het effect van scènewisselingen, découpage en over- of underacting in een Machinimafilm, een mengsel van een animatiefilm en een computergame. Je kan een Machinimafilm opnemen binnen de 3D-omgeving van een game, zoals Second Life of Doom. De personages uit de game fungeren als acteurs, de 3D-omgeving van het spel vormt de set en je kunt met meerdere camera‘s werken. Die camera‘s zijn onderdeel van de software. De dialogen kun je later als voice-over toevoegen. Hetzelfde geldt voor special effects. De meeste Machinimamakers zijn licht gepreoccupeerd met ruimteschepen, buitenaardse wezens en gevechten, maar er figuren ook normale mensen in machinimafilms, zoals in Africa, een Toto-videoclip op YouTube. Een aantal filmmakers heeft personages of ‘avatars’ in Second Life als onderwerp gekozen van een documentaire. Zo is er ‘My Second Life’ van Douglas Gayeton, een documentaire over een man die in ‘real life’ vermist is en opgedoken is als ‘avatar’ in Second Life.

Sam has 7 friends
Op internet zijn er voorbeelden te over van filmmakers en acteurs die doorbreken door met internet only-films. Zo maakten vier debuterende schrijvers/regisseurs een op Twin Peaks geïnspireerde moordsoap voor internet. Tachtig afleveringen van elk negentig seconden vol drama, intrige en spanning. De webisode Sam has 7 friends trok op Revver.com meer dan tienduizend kijkers per dag. De kijker weet vanaf de eerste aflevering een ding zeker, namelijk dat Sams door een van haar zeven vrienden wordt vermoord in de laatste aflevering van het eerste seizoen. Op verschillende fora discussiëren fans over dader en motief. De moordenaar wordt pas aan het einde van seizoen twee bekend.
Sam has 7 friends is self financed en op mini-dv gefilmd, maar de afleveringen hebben de air van cinema. De vier makers wisselden de regie van de afleveringen af en belichten ieder een ander aspect van het leven van Sam, steeds ook met een andere vertelstijl en cameravoering. De makers noemen internetseries zoals de hunne ‘the wild west’ voor filmmakers; ‘the new frontier’.

Lonelygirl15
Een andere webisode die ongekend populair werd, is Lonelygirl15. De afleveringen van Lonelygirl15 duren elk tussen de twee en vier minuten. Tieners doen in de camera verslag van hun besognes. Het verhaal gaat over Bree en haar maatje Daniel die met hun gevoelens om elkaar heen draaien. Wat aanvankelijk een videodagboek van een puber leek, bleek in werkelijkheid een goed doordachte springplank voor drie twintigers met filmambities. Het duurde een paar maanden voordat Lonelygirl15 ontmaskerd werd door fanatieke googelaars – ongetwijfeld tot opluchting van de hoofdrolspeelster, een net afgestudeerde actrice uit Nieuw Zeeland. De serie was zo populair, dat Bree oftewel Jessica Rose de laatste maanden de deur nauwelijks nog uitdurfde zonder zonnebril op. Zo bang was Rose dat ze de spreekwoordelijke angel uit de serie zou trekken als bekend werd dat Bree een verzinsel was. De reacties van de mensen op Youtube zijn bepalend geweest voor het verdere verloop van de relatie tussen Bree en Daniel. Fans plaatsten zelfgemaakte filmpjes met commentaar op Lonelygirl15 op YouTube. Ze wezen in hun video op clues, maakten korte clips over personages of analyseerden de psyche van Bree. Ook na de ontmaskering is Lonelygirl15 populair op Revver.com. En de makers? Die zijn inmiddels ingelijfd bij de Creative Artists Agency, hét agentschap in Hollywood dat bijvoorbeeld ook de belangen behartigt van Tom Cruise, Tom Hanks en Natalie Portman.

A Swarm of Angels
„A revolutionary process to create cult cinema for the digital age. Help us to invent the future of film, join the Swarm.“ Met die woorden roept Matt Hanson (1971) vijftigduizend mensen op om 25 pound (37 euro) in zijn internetfilmproject A Swarm of Angels te investeren. Met vijftigduizend mensen die hem steunen, heeft de zelfbenoemde filmfuturist een productiebudget van 1 miljoen pound. Het is niet zomaar een donatie, de gulle gevers worden medeproducent van de film. En hoe eerder ze het geld overmaken, hoe meer inspraak ze hebben in het script en in de productie. Op het forum roept Hanson eventuele acteurs onder zijn Angels op om zich kenbaar te maken. Zij maken kans op een rol in de film. Ook heeft Hanson nog een aantal productiebaantjes te verdelen onder de donateurs. Voor de muziek schakelt Hanson Creative Commons-muzikanten in. Op dit moment hebben er zich zo‘n negenhonderd Angels bij de Swarm aangesloten, nog voor de marketingcampagne überhaupt van start is gegaan. Op een wiki overleggen de betrokkenen over de beste strategie voor de marketing. Ook de vorderingen van het script worden straks in de wiki gepubliceerd. De angels mogen commentaar leveren op het verhaal, maar Hanson waarschuwt nu al dat hij niet elk advies zal opvolgen; hij houdt de regie.
Hanson heeft grote ambities met A Swarm of Angels. Hij hoopt op Cannes en Venetië. En verder wil hij de film gratis verspreiden op internet. Onder een CC-licentie natuurlijk. Als de film naar Hansons inzicht af is, gooit hij zijn werk terug in de leeuwenkuil. Iedereen is vrij om beeld, geluid en muziek van de film door elkaar gooien. En om de film opnieuw uit te brengen met een ander plot. Share alike.

Meer informatie: www.plotspoint.com

Op weg in the wild west
www.creativecommons.nl
www.creativecommons.org

Typische internetvideo’s
www.aswarmofangels.com
www.lonelygirl15.com
www.samhas7friends.com
www.molotovalva.com
www.machinima.com

Geld voor films op internet
www.youtube.com
www.revver.com
www.Lulu.tv

Betere films op internet
www.animwatch.com
www.hollanddoc.nl
www.cinema.nl/kort
www.submarinechannel.com

Gratis filmfootage voor in films
www.Archive.org
www.archive.org/details/prelinger
http://search.creativecommons.org
www.beeldengeluid.nl

Gratis audio voor in films
www.simuze.nl
www.ccmixter.org
www.jamendo.com