De kunst van de informatie-verbreding Interview met Joes Koppers, winnaar van de Browserdag prijs Door Geert Lovink
De Amsterdamse Rietveldstudent Joes Koppers is de winnaar geworden van de ‘browser competitie’. Deze vond plaats in Paradiso op 17 april 1998 in het kader van de Eerste Internationale Browserdag. Hier werden 38 ontwerpen vertoond van studenten van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, het Sandberginstituut en de Rietveldakademie. In slechts een maand tijd werden studenten van verschillende jaargangen klaargestoomd om de strijd met Microsoft en Netscape aan te gaan. Hoe moeten de interfaces er in de toekomst uit gaan zien? Georganiseerd vanuit de Maatschappij voor Oude en Nieuwe Media en onder leiding van Marjolein Ruyg, Janine Huizinga en Mieke Gerritzen (en met hulp van vele anderen) is hard gewerkt om de rol van het browserontwerp op de Internet-agenda te krijgen. “Jullie Browser War is de onze niet.” Het winnende ontwerp heet simpelweg ‘Browser’. De nadruk ligt j koers op het navigeren. “Browser reacts on the ways a user goes through content. By reacting it provides new ways of navigation and extra or less functions, according to the users way of browsing.” De muis reageert op de muisbewegingen en de snelheid. Het uitgangspunt van Browser was verbreding van de toegang tot het aanbod. De browsers die we nu kennen zijn volgens Joes vooral uit op het filteren, het persoonlijke, hetgeen eigenlijk neerkomt op een vernauwing: een anti-filter browser. De bedoeling is om random elementen toe te laten. Het eerste scherm laat een overzicht van functies zien, die later nog kan worden uitgebouwd. De gebruiker bepaalt zelf de ‘state of browsing’, zoals bijvoorbeeld de ‘zap’ functie. Je klickt niet van pagina naar pagina, zoals dat nu het geval is, maar krijgt een overzicht van previews, waarin je alleen maar rond hoeft te kijken en de browser reageert dan op wat je aandacht trekt. Koppers heeft hierbij gebruikt gemaakt van het ‘zoom’ principe, dat ook in andere ontwerpenog te zien was. Het idee is om met een zo groot mogelijk uitgezoomd overzicht te beginnen. Daarna kan de gebruiker zelf ergens op inzoomen. De ‘zap state of browsing’ levert snelle, ongeduldige kijkers een overzicht waarbij je alleen maar naar voren, naar achteren en stop kunt kiezen. Joes: “Je muis verandert als het ware in je ogen. Het zou mooi zijn als dat ook in het echt zou kunnen. De apparatuur kijkt waar jij naar kijkt. We krijgen opeens twintig verschillende windowtjes. Naarmate je meer rondkijkt wordt de random factor groter. Het witte frame, je focusgebied, wordt ineens groter: hoe meer je kijkt hoe meer je krijgt. Dat is het doel van de verbreding – totdat je iets interessants krijgt.” Browser heeft geen klassieke menubalk, er zijn geen vaststaande interface elementen. De functies komen alleen tevoorschijn wanneer je ze nodig hebt. De knoppen zitten aan de positie van de muis gekoppeld en het zijn contextuele menu’s. Je kan zelfs de browser helemaal uitzetten. Je krijgt dan alleen die site te zien, full screen, zonder dat de browser iets doet. Het uitgangspunt van Koppers is dat de aanbieders van de inhoud zich moeten gaan bezighouden met de mogelijkheden van het medium. Geen algemene navigatiestandaard waaraan alle websites zich dienen te onderwerpen. De browser zou niet meer moeten zijn dan een onzichtbaar doorgeefluik. Een medium, geen interface. Joes: “Alles wat de browser wel doet is navigeren. Ik heb geen gebruik gemaakt van frames of vaststaande interfaces. Functies verdwijnen vanzelf en je kan ze altijd oproepen wanneer je ze nodig hebt, zoals scrollen en links.”
Browser heeft overduidelijk het uiterlijk van Director, gemaakt op een Apple. Een strakke vormgeving, ontdaan van alle Windows opties. Dit komt tot uitdrukking in een andere functie die Koppers heeft bedacht, de ‘layer state of browsing’, het over elkaar heenleggen van documenten of plaatjes, die een zekere transparantie behouden en weer aktief worden zodra je er met de muis overheen gaat. Ook hier gaat het behouden van overzicht. Documenten worden niet langer onzichtbaar door ze over elkaar heen te leggen. Ze krijgen een zekere schemering, maar hun vage contouren blijven herkenbaar, zelfs als er drie andere plaatjes overheen liggen. Dan is er de ‘locator’. Net als de Web Stalker (http://www.backspace.org/iod) geeft de Koppersbrowser een 3D-achtig overzicht met behulp van bollen en lijnen, bedoeld om de ruimtelijke structuur van de informatie weer te geven. Locator geeft aan waar je je bevindt. In dit geval is het vooral een navigatietool binnen een bepaalde site, niet voor het Internet als geheel. Joes: “Ik wilde een verschil maken tussen directe en indirecte links. Met de locator kan je stappen overslaan, veel meer dan ‘back’ en ‘forward’, zodat je niet eerst deen heleboel links hoeft te klicken om ergens te komen. Het geeft tevens de mogelijkheid om over te springen naar associatieve links, die grafisch gerepresenteerd zijn als losstaande bollen, aanverwante zaken die de browser voor je uitzoekt.” Een toepassing hiervan is tevens te zien op de http://www.gerritrietveld.nl site, waar de locator tool oorspronkelijk voor is ontworpen.
Joes Koppers studeert aan de afdeling grafische vormgeving en werkt veel met video en animaties. Hij deed onlangs een stage bij de digitale afdeling van de VPRO en is pas sinds een half jaar met Internet bezig. Joes: “Dat kwam er ineens tussendoor. Ik was eigenlijk met grafisch werk bezig, begon toen met interactieve experimenten en toen ineens een browser. Het ging allemaal heel snel. Ik ben eigenlijk het liefst met de vormgeving van de inhoud bezig. De browser zou onzichtbaar moeten zijn. En die mogelijkheden moeten niet door een bedrijf bepaald worden. De browser zou open moeten staan. De interface kan door iedereen bedacht worden.”
Joes Koppers: joes@vpro.nl http://www.globalxs.nl/home/j/joes