Tonnus Oosterhoff: Digitale Werkwijze

Dichter Tonnus Oosterhoff wordt sinds 2000 gezien als pionier op het gebied van internetpoëzie. Ondanks dat hij in het poëzie wereldje als nieuw en ‘cutting edge’ wordt ervaren, voelt hij zichzelf ongelofelijk ouderwets. ‘Ik hou helemaal niet van computers en ik heb niets met sociale media. Ik ben zo low-tech mogelijk in mijn werk’ zegt Tonnus Oosterhoff in zijn presentatie. Toch heeft hij de stap genomen om het internet te gebruiken voor zijn gedichten. Een gedicht bestaat uit een complexe combinatie van taalelementen. ‘Elk element van taal doet er toe: woorden zijn geladen met betekenisconstructen en de klank van een gedicht en rijm spelen een belangrijke rol’ zegt Tonnus. Het visuele element, zoals de wit regel, is bijvoorbeeld ook heel belangrijk in poëtisch taalgebruik. Daarnaast heeft hij zelf veel geëxperimenteerd met lettertypes, groottes en cursivering. ‘Zoals je ziet is zelfs een papieren gedicht een heel multimedia gebeuren’ zegt Tonnus Oosterhoff.

In 2000 heeft Tonnus de stap gemaakt van papieren poëzie naar internet poëzie. Doordat computer animaties steeds goedkoper en makkelijker te produceren zijn, kan Tonnus via het internet op een nieuwe manier bij mensen binnendringen. Het element ‘tijd’ is nieuw in de gedichten, dit was nooit eerder mogelijk in papieren vorm. Het is nu mogelijk om woorden na elkaar te laten verschijnen, in plaats van tegelijkertijd. Als voorbeeld verschijnt er op een wit scherm een gedicht: langzaam verschijnen en vervagen woorden in een loop van enkele minuten. Op gedichten zoals deze kwamen twee soorten reacties. De een wordt er totaal rustig van en schrijft: ‘ik wist niet dat het zo stil kon zijn op het internet’. De ander zegt juist het omgekeerde: ‘het irriteert mij dat ik niet in mijn eigen tempo kan lezen’. ‘Ze hebben het gevoel dat ik hun iets afpak en dat kan ik mij zelf heel goed voorstellen’ zegt Tonnus Oosterhoff. ‘Maar je moet niet naar een film kijken zoals je naar foto’s kijkt. Een film zal nooit een foto vervangen, maar geeft wel nieuwe mogelijkheden.’ En nieuwe mogelijkheden zijn er zeker. De dichter kan geluid toevoegen, woorden langer of korter zichtbaar maken, op verschillende plekken laten verschijnen of een pauze in het gedicht inlassen. Bovendien is het nu mogelijk om zowel een vragende als een stellende zin te stellen: de zin ‘ik droom’ wordt vragend wanneer eerst het woord ‘droom’ en daarna pas ‘ik’ in de animatie verschijnt. De hersens worden even op het verkeerde been gezet volgens de dichter. ‘Er gebeurt echt iets in uw hoofd. Ik hou van dit soort kortsluitinkjes in de hersenen’ zegt Tonnus Oosterhoff. Hoewel Tonnus erg geïnteresseerd is in dit soort experimenten met taal, wil hij vooral dat literatuur tot het hart blijft spreken. Om die reden sluit hij de presentatie af met een compleet gedicht van ongeveer vier minuten. ‘Het is wel enigszins gevaarlijk om vooraf te zeggen dat ik tot het hart ga spreken maar ja, niet goed geld terug zullen we maar zeggen’ zegt Tonnus en het gedicht begint.

Gedichten van Tonnus Oosterhoff zijn te vinden op tonnusoosterhoff.nl.